W sierpniu 2022 roku na Odrze doszło do katastrofy ekologicznej.
W wyniku masowego zakwitu glonów, które wytwarzały toksyczne substancje, zginęły miliony ryb. Zniszczone zostały także ekosystemy rzeczne i gospodarka regionu.
Przyczyny katastrofy
Główną przyczyną katastrofy był masowy zakwit glonów, który spowodowany był wysokim poziomem zasolenia wody w Odrze. Zasolenie to było wynikiem wieloletnich zaniedbań w gospodarowaniu wodami. Do rzeki trafiały ścieki przemysłowe i rolnicze, które zawierały duże ilości soli.
Dodatkowo przez lata pozwalano na zrzucanie do Odry ścieków i zanieczyszczeń przekraczających dopuszczalny, ustalony pozwoleniami poziom zasolenia. Woda nie była na bieżąco badana i monitorowana.
Skutki katastrofy
Katastrofa ekologiczna na Odrze miała katastrofalne skutki dla środowiska. Zginęło 80% organizmów, które odpowiadają za samooczyszczanie rzeki. Odra straciła w praktyce taką funkcję. Ucierpiała także gospodarka, w tym branża turystyczna.
Wnioski
Katastrofa na Odrze pokazała, że system zarządzania zasobami wodnymi w Polsce jest niewydolny. Organy publiczne nie były przygotowane do przeciwdziałania zagrożeniom spowodowanym zanieczyszczeniem rzek.
Działania organów publicznych
Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła raport, w którym badano „Działania podmiotów publicznych w związku z kryzysem ekologicznym na rzece Odrze”. Raport, opublikowany w listopadzie 2023 roku, stwierdza, że działania podmiotów publicznych w związku z katastrofą ekologiczną na Odrze były nieprawidłowe i nieskuteczne. NIK oceniła negatywnie aktywność organów odpowiedzialnych za gospodarowanie wodami, za zarządzanie kryzysowe i bezpieczeństwa obywateli.
Raport NIK wykazał, że organy publiczne nie były przygotowane do przeciwdziałania zagrożeniom spowodowanym zanieczyszczeniem rzek. Do głównych przyczyn tego stanu rzeczy należały:
- Niedostateczna współpraca między organami odpowiedzialnymi za zarządzanie wodami.
- Niewystarczająca liczba kontroli i monitoringu jakości wód.
- Niewystarczające sankcje za nieprzestrzeganie przepisów prawa wodnego.
Raport NIK rekomendował szereg działań, które mają na celu poprawę sytuacji w zakresie zarządzania wodami w Polsce. Do najważniejszych rekomendacji należą:
- Utworzenie centralnego organu odpowiedzialnego za zarządzanie wodami.
- Zwiększenie częstotliwości kontroli i monitoringu jakości wód.
- Zaostrzenie sankcji za nieprzestrzeganie przepisów prawa wodnego.
Te rekomendacje są ważne, aby zapobiec podobnym katastrofom ekologicznym w przyszłości.
Komentarz WWF
„Ubiegłoroczna katastrofa odrzańska odsłoniła i wypunktowała wiele braków w systemie zarządzania zasobami wodnymi. W pierwszej fazie katastrofy, kiedy należało podjąć szybkie, zdecydowane i skoordynowane działania w celu jak najszybszego rozpoznania jej przyczyn i ograniczenia dalszych skutków, administracja pozostawała bierna, a działania w terenie prowadzili głównie społecznicy.
Jak zapobiegać tego typu błędom w przyszłości? Wymaga to wdrożenia wielu zmian prawnych i systemowych, ale przede wszystkim zmiany podejścia do samej rzeki, a ten proces należy zacząć od przekazania zarządzania wodami w ręce Ministra Klimatu i Środowiska i rezygnacji ze szkodliwej specustawy odrzańskiej.”
Źródło: WWF
