Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad szeregiem zmian w prawie spadkowym.
Celem zmian jest m.in. zminimalizowanie ryzyka fałszowania testamentów ustnych, uregulowanie testamentu wojskowego w Kodeksie cywilnym oraz rozszerzenie katalogu osób, które nie mogą być świadkami testamentu.
Testament ustny: trudniej, ale bezpieczniej
Zmiany zaostrzą przesłanki, które umożliwiają sporządzenie testamentu ustnego. Nowe rozwiązania zakładają, że testament ustny będzie można sporządzić jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy sporządzenie testamentu pisemnego jest niemożliwe lub znacznie utrudnione z powodu nagłych okoliczności (np. poważna choroba) i istnieje obawa rychłej śmierci osoby sporządzającej testament. Dotychczas wystarczała jedna z tych przesłanek.
Dodatkowo będzie możliwość sporządzenia testamentu ustnego audiowizualnego z wykorzystaniem technik audiowizualnych, takich jak nagranie wideo. W odróżnieniu od zwykłego testamentu ustnego, nie będzie on wymagał obecności świadków.
Krótsze terminy i walka z „podwójnymi testamentami”
Proponowane zmiany skrócą również termin, w jakim stwierdza się treść testamentu ustnego. Treść ma być stwierdzona niezwłocznie, nie później niż w ciągu miesiąca od jego sporządzenia. W przypadku śmierci spadkodawcy, treść testamentu będzie można stwierdzić wyłącznie przed sądem, w terminie 3 miesięcy od śmierci.
Nowelizacja Kodeksu cywilnego wprowadza również mechanizm walki z tzw. „podwójnymi postanowieniami spadkowymi”. Obecnie w obrocie prawnym mogą istnieć dwa sprzeczne postanowienia o nabyciu spadku po tej samej osobie, co prowadzi do problemów przed urzędami. Proponowane rozwiązanie daje sądowi kompetencję do uchylenia – także z urzędu i na posiedzeniu niejawnym – prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jeżeli zostało ono wydane wadliwie.
Testament wojskowy w Kodeksie cywilnym i poszerzony katalog świadków
Do Kodeksu cywilnego będzie wprowadzona instytucja testamentu wojskowego, dotychczas regulowana rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej. Ponadto, zniknie testament podróżny, ze względu na niewielkie zastosowanie w praktyce.
Istotną zmianą będzie także rozszerzenie katalogu osób, które nie mogą być świadkami testamentu. Do tego grona dołączą m.in. partnerzy osób zapisanych w testamencie, krewni i powinowaci tych osób do czwartego stopnia oraz osoby uprawnione do reprezentacji podmiotów prawnych, które otrzymały korzyści w testamencie.
Projekt w fazie uzgodnień
Obecnie projekt Ministerstwa Sprawiedliwości znajduje się na etapie uzgodnień wewnątrzresortowych. Po ich zakończeniu trafi on do konsultacji publicznych i następnie do Sejmu.
Zmiany w prawie spadkowym mają na celu uszczelnienie systemu i zwiększenie jego przejrzystości. Nowe regulacje mają także chronić spadkobierców przed nieuczciwymi praktykami i zapewnić im większą pewność prawną.
