Rynek pracy w Polsce przechodzi głęboką transformację, a jednym z jej najważniejszych motorów są kobiety.
Panie coraz śmielej wkraczają do sektorów, które jeszcze do niedawna uważano za typowo męskie, takie jak przemysł, energetyka, logistyka czy transport. Nie tylko zdobywają tam swoje miejsce, ale także przejmują rolę głów żywicielek rodzin, często łącząc kilka etatów i pracując w wymagających warunkach. To nie tylko zmiana statystyk, ale także kulturowa rewolucja, która wpływa na sposób postrzegania ról płciowych w społeczeństwie i biznesie.
Kobiety w męskich branżach: od wyjątku do normy
Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), kobiety stanowią coraz większy odsetek pracowników w sektorach, które tradycyjnie zdominowane były przez mężczyzn. W górnictwie, które przez dekady uznawane było za bastion męskiej pracy, panie stanowią już 10,9% zatrudnionych – w III kwartale 2024 roku pracowało tam 19 tysięcy kobiet. W budownictwie, jednej z najbardziej wymagających fizycznie branż, kobiety to blisko 9% pracowników (117 tysięcy). Jeszcze bardziej imponujące liczby widzimy w przetwórstwie przemysłowym, gdzie panie stanowią ponad 33% kadry, co przekłada się na ponad 1,1 miliona zatrudnionych.
W sektorze transportu i gospodarki magazynowej kobiety to już 21% pracowników (253 tysiące), a w energetyce – ponad 25% (50 tysięcy). To nie tylko efekt zmieniających się postaw społecznych, ale także strategicznych decyzji pracodawców, którzy dostrzegają korzyści płynące z różnorodności zespołów. W branżach takich jak logistyka czy produkcja, gdzie brakuje rąk do pracy, kobiety coraz częściej zajmują stanowiska, które jeszcze kilka lat temu były zarezerwowane dla mężczyzn. Przykładowo, w sektorze spożywczym, który boryka się z niedoborem kadr, aż 70% tymczasowych etatów oferowanych po wybuchu wojny w Ukrainie objęły kobiety. W logistyce panie stanowią 67% tymczasowej kadry, a w produkcji tworzyw sztucznych – 64%.
Dominacja w edukacji, zdrowiu i finansach
Choć kobiety coraz częściej zdobywają miejsce w tradycyjnie męskich branżach, to w wielu sektorach już od lat dominują. W edukacji stanowią 79% kadry (1,133 miliona), a w ochronie zdrowia i pomocy społecznej – aż 80% (953 tysiące). Przewagę pań widać również w handlu (55% – 1,233 miliona), zakwaterowaniu i gastronomii (65% – 238 tysięcy) oraz w sektorze ubezpieczeń i finansów (61% – 290 tysięcy). Kobiety zajmują też ponad połowę etatów w branżach takich jak obsługa rynku nieruchomości (52% – 84 tysiące), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (59% – 487 tysięcy) czy administracja publiczna (52% – 680 tysięcy).
Kobiety jako głowy rodzin: wyzwania i dyskomfort
Jednym z najbardziej znaczących trendów jest rosnąca liczba kobiet, które pełnią rolę głów żywicielek rodzin. Według GUS, w III kwartale 2024 roku aż 7,485 miliona pań samodzielnie lub w przeważającej części utrzymywało swoje rodziny. Dla porównania, wśród mężczyzn liczba ta wynosiła 9,396 miliona. To pokazuje, jak bardzo zmienia się model rodziny i rola kobiet w społeczeństwie.
Jednak ta zmiana nie zawsze jest łatwo akceptowana. Badanie przeprowadzone przez Grupę Progres ujawniło, że 15% respondentów odczuwałoby dyskomfort, gdyby ich partner lub partnerka zarabiali więcej. Wśród mężczyzn ten odsetek wynosi 20%, podczas gdy wśród kobiet – 13%. To pokazuje, że mimo postępującej równości płci, wciąż istnieją bariery mentalne, które mogą wpływać na relacje w związkach.
Kilka etatów, nadgodziny i wyzwania
Kobiety na rynku pracy często muszą mierzyć się z ogromnym obciążeniem godzinowym. Według GUS, większość pań pracuje ponad normę – 160 godzin w miesiącu. Aż 5,269 miliona kobiet przeznacza na pracę od 40 do 49 godzin tygodniowo, a 205 tysięcy – od 50 do 59 godzin. Nie brakuje też tych, które pracują ponad 60 godzin tygodniowo – jest to 120 tysięcy pań. Co więcej, 259 tysięcy kobiet łączy pracę w kilku miejscach, co pokazuje, jak wiele z nich musi godzić obowiązki zawodowe z życiem rodzinnym.
Pracodawcy otwierają się na kobiety
Pracodawcy coraz częściej dostrzegają korzyści płynące z zatrudniania kobiet, zwłaszcza w sektorach, które borykają się z niedoborem kadr. W produkcji samochodów, mebli czy w przemyśle stoczniowym kobiety stanowią już 35% tymczasowej kadry. W zakładach produkujących maszyny i urządzenia to 35%, a w produkcji wyrobów metalowych – 15%. To pokazuje, że kobiety nie tylko zdobywają miejsce w męskich branżach, ale także zmieniają sposób funkcjonowania tych sektorów.
